Umman'da İran ve ABD elçileri 'birkaç dakika' süreyle doğrudan görüştü ve görüşmelerin 19 Nisan'da devam etmesi konusunda mutabakata vardı.

Görüşme, ABD'nin 2015 yılında İran ile büyük güçler arasında varılan, İran'ın nükleer programını düzenleme karşılığında yaptırımların kaldırılmasını öngören anlaşmadan, Başkan Donald Trump döneminde 2018'de çekilmesinden bu yana gerçekleşen en önemli görüşme olma niteliği taşıyor.

1980'den beri diplomatik ilişkileri olmayan iki ülke olarak ABD ile İran arasındaki nadir nükleer görüşmeler, 12 Nisan Cumartesi günü Umman'da sona erdi. İran Dışişleri Bakanlığı'nın açıklamasına göre, İran Dışişleri Bakanı Abbas Araghchi ve ABD'nin Orta Doğu temsilcisi Steve Witkoff, "karşılıklı saygıya dayalı yapıcı bir atmosferde görüşmeler gerçekleştirdi." Görüşmelere Ummanlı bir arabulucunun liderlik ettiği belirtildi.

İran'ın daha önce görüşmelerin "dolaylı" olacağını iddia etmesine karşılık açıklamada, Araghtchi ile Witkoff'un "birkaç dakika " boyunca doğrudan görüştüğü belirtildi. 

Abbas Araghchi daha sonra devlet televizyonunda yaptığı açıklamada, "Ne biz ne de diğer taraf sonuçsuz müzakereler, sadece tartışma olsun diye yapılan görüşmeler, zaman kaybı ve uzayıp giden müzakereler istemiyoruz" dedi ve "gelecek cumartesi" yeni bir toplantı yapılacağını belirtti ancak nerede yapılacağını belirtmedi.

"Amerikan tarafı da istenen anlaşmanın mümkün olan en kısa sürede ulaşılabilecek bir anlaşma olduğunu belirtti," diye devam etti ve "bunun kolay olmayacağını ve her iki tarafın da iradesini gerektireceğini" ekledi.

İran Dışişleri Bakanı, “Görüşme sırasında müzakere için bir temele çok daha yakın olduğumuzu düşünüyorum. Bir sonraki toplantıda bunu kesinleştirebilirsek, uzun bir yol kat etmiş olacağız." dedi.

Fransa merkezli uluslararası haber ajansı AFP, Umman Dışişleri Bakanı Badr el-Busaydi ise görüşmelerin "samimi bir atmosferde" gerçekleştiğini doğruladı. 45 yıldır diplomatik ilişkileri olmayan iki ülke arasında "adil ve bağlayıcı bir anlaşmaya varma ortak hedefiyle diyalog ve müzakere sürecini başlatmak" amacıyla yapılan değişimlerde arabuluculuk yapmaktan "gurur duyduğunu" sözlerine ekledi.

"Maksimum basınç"

İranlı diplomatik sözcü Esmaeil Baghaei devlet televizyonuna yaptığı açıklamada, "Bu bir başlangıç (...) bu müzakere turunun çok uzun sürmesini beklemiyoruz" dedi ve iki tarafın Ummanlı bir aracı aracılığıyla "ilkesel tutumlarını" paylaştığını sözlerine ekledi.

İran İslam Cumhuriyeti ile Batı ülkeleri arasında tarihi arabuluculuk görevi üstlenen Umman'a varışının ardından İran devlet televizyonunun yayınladığı videoda konuşan Abbas Araghchi, "Eşitliğe dayalı adil ve onurlu bir anlaşmaya varmayı amaçlıyoruz" dedi.

İsrail'in Lübnan'daki Hizbullah ve Gazze'deki Hamas gibi bölgesel müttefiklerine uyguladığı darbelerden zayıflayan İran, ekonomisini boğan yaptırımların kaldırılmasını istiyor.

ABD Başkanı Donald Trump, görüşme öncesinde İran'a yönelik "azami baskı" politikası benimseyerek, ülkenin nükleer programı ve petrol sektörünü hedef alan yeni yaptırımlar getirdi. 45 yıldır diplomatik ilişkileri olmayan iki ülke arasında haftalardır süren sözlü atışmaların ardından Trump pazartesi günü sürpriz bir açıklama yaparak bu görüşmelerin gerçekleşeceğini duyurdu.

"Kırmızı çizgi"

ABD, İran'ın nükleer programına son vermeyi amaçlıyor ve Tahran'ın bunu her seferinde reddetmesine rağmen, İran'ı nükleer silah edinmeye çalışmakla suçluyor. İran'a saldırı tehdidinde bulunan ABD Başkanı, çarşamba günü baskıyı daha da artırarak, anlaşma sağlanamaması halinde ülkeye askeri müdahalenin "tamamen" mümkün olduğunu söyledi.

Trump,"Güç gerekirse, güç kullanacağız. İsrail açıkça çok dahil olacak, lider olacak" diye uyardı ve "İran'ın harika, büyük ve mutlu bir ülke olmasını istiyorum. Ancak nükleer silaha sahip olamaz " dedi.

Washington'un 2015 anlaşmasından çekilmesi ve ABD'nin anlaşmaya yeniden yaptırım uygulamasının ardından İran anlaşmadan uzaklaştı.

Le Monde gazetesinin iddiasına göre, İran uranyum zenginleştirme oranını, anlaşmayla konulan yüzde 3,67 sınırının çok üzerine çıkarak yüzde 60'a çıkardı ve atom bombası yapmak için gereken yüzde 90 eşiğine yaklaştı. Gazze ve Lübnan'daki çatışmalar, İran ve İsrail arasındaki gerginliği tırmandırırken, iki ülke yıllardır süren vekalet savaşlarının ardından ilk kez karşılıklı askeri saldırılar başlattı.

Kaynak: Le Monde-AFP